شهرزاد: بدون شك بارداري تصميمي است كه بايد براي آن آمادگي لازم داشت، اما متاسفانه بيشتر خانمها زماني متوجه بارداريشان ميشوند كه يك يا 2 ماه از بارداريشان گذشته است.
وضعيت زماني بدتر ميشود كه برخي خانمها تازه بعد از مراجعه به پزشك از بارداريشان با خبر ميشوند و اين زماني است كه برخي اعضاي اصلي بدن جنين شكل گرفته است و اتفاقاتي كه در اين مدت ميافتد ميتواند بر سلامت جنين تاثير مستقيم داشته باشد.
يكي از نكات مهمي كه پيش از بارداري بايد به آن توجه داشت تغذيه پيش از بارداري است. واقعيت اين است كه با تغييرات ساده در رژيم غذايي ميتوان روند تشكيل قلب، استخوانها، مغز و ديگر اعضاي اساسي بدن را بهبود بخشيد.
اين روند به مادران آينده اين امكان را ميدهد كه در ميانسالي و پيري همچنان سلامت خود را حفظ كنند. اگر شما و همسرتان تصمیم گرفتهاید پدر و مادر شوید، بهتر است چند ماهي صبر کنید تا بهترین شانس را برای داشتن یک بارداری سالم و بچهای سالمتر به خودتان بدهید.
چند مورد مهم وجود دارد که قبل از قرار گرفتن در این مسیر به آن نیاز دارید. از جمله مهمترين مواردي كه بايد به آن توجه كرد، تغذيه پيش از بارداري است.
دكتر راستمنش، متخصص تغذيه نكاتي را درباره برخي تغييراتي تغذيهاي كه پيش از بارداري بايد به آن توجه داشت در ادامه بيان ميكند.
آزمايشهاي پيش از بارداري
معمولا پيشنهاد ميشود 3 ماه پیش از اقدام به بارداری برای مشاوره اقدام شود. ممكن است برحسب شرايط، آزمايشهاي اختصاصي لازم باشد، ولي آزمايشهاي كلي شامل آزمايشهاي بدنی، سلامت دهانی و دنداني، مشاوره ژنتيك، نوع داروهاي مصرفي و نمايه توده بدني و وزن است.
وزن بسیار زیاد یا کم میتواند در چرخه عادت ماهانه تداخل ایجاد كند و سبب به هم ریختگی یا توقف آن شود. بهترین میزان وزن برای باروری بهتر، داشتن BMI نرمال و به ویژه بین 20 تا 24 است.
محكم كردن دندانها
هنگامی که مادر خود را برای بچهدار شدن آماده میکند، نبايد سلامت کلی خود را فراموش کند. شواهد نشان میدهد بیماری پریدنتال كه نوعي عفونت باکتریایی است و روی لثه و استخوان که از دندانها محافظت میکند اثر گذاشته و میتواند منجر به زایمان زودرس و تولد بچه های کم وزن شود.
در واقع، محققان طی یک مطالعه دریافتهاند زنان بارداری که این بیماری را دارند 7 برابر بیشتر از دیگران زایمان زودرس دارند. مطالعه دیگری رابطه بین بیماری لثه و افزایش خطر پرهاکلامپسی یا بارداری با فشار خون بالا، حفاظت از مایع بودن و پروتئین در ادرار را نشان داد.
در مواقع بدتر، تغییرات هورمونی طی بارداری میتواند مادر را در مقابل بیماری لثه آسیبپذیرتر کند. افزایش پروژسترون و استروژن میتواند موجب واکنش متفاوت لثه نسبت به باکتری در جرم دندان و در نتیجه تورم، خونریزی و نرمی لثه شود.
مصرف غذاهاي غني از كلسيم مانند لبنيات و همچنين كلم، گل كلم و بروكلي بسيار مهم است. بسياري از خانم ها فكر ميكنند تنها منبع كلسيم لبنيات است در حالي كه برخي غذاها هم هستند كه همسنگ لبنيات داراي كلسيم هستند و ميتوانند موجب استحكام دندانها شوند.
مقابله با ريزش موي احتمالي
ريزش مو خانمها در دوران بارداري معمولا نشانهاي از كمبود اسيد فوليك، بيوتين و روي است. با اين حال تشخيص اينكه كدام كمبود وجود دارد به عهده متخصص تغذيه است.
متخصص تغذيه پس از گرفتن شرح حال مصرف غذا، كمبود را تشخيص ميدهد. مصرف خودسرانه مكمل هم توصيه نميشود.
زمان شروع مصرف مكملها
حتی اگر مادر رژیم غذایی متعادلی داشته باشد، گرفتن تمام نیازهای غذایی، آن هم فقط از غذاها بسیار مشکل است. برحسب شرايط، ممكن است مكملهاي مختلفي لازم باشد ولي عموما به دليل نياز بالا، مكمل آهن، اسيد فوليك و ويتامين D ضرورت دارد.
تعيين ميزان مكمل به عهده متخصص تغذيه است. از تقریبا 3 ماه پیش از بارداری توصیه ميشود اسید فولیک(روزانه 400 میکروگرم) مصرف کنید. به ویژه با توجه به عدم مصرف آهن و اسید فولیک به صورت منظم توسط خانمهای ایرانی بر این مسئله تاکید میشود.
هر خانمی از زمان نخستین عادت ماهانهاش باید در روزهای خونریزیاش، اسید فولیک و آهن مصرف کند. ضمن آنکه از 3 ماه پیش از بارداری نیز مصرف آن اهمیت بسزایی دارد.
اگر مولتي ويتامين مصرف ميكنيد مراقب باشيد بیش از میزان توصیه شده یعنی 770 میکروگرم ویتامین A مصرف نکنید مگر اینکه کل آن در فرمهایی به نام بتاکاروتن وجود داشته باشد.
خوردن زیاد نوع خاصی از ویتامین A میتواند تأثیراتی بر تولد داشته باشد. مصرف مكملها در طول دوران بارداري هم ميتواند برحسب شرايط ادامه پيدا كند.
مقابله با كمبود آهن و كلسيم
در مواردي كه تغذيه طبيعي وجود دارد كمبود آهن و كلسيم رخ نميدهد ولي اگر كمبود شديدي وجود داشته باشد براي تامين نيازهاي ضروري جنين و مادر ضرورت دارد مكمل تجويز شود.
دریافت روزانه 1000 میلی گرم کلسیم و 10 میکروگرم ( 400IU ) احتمال باروری را افزایش میدهد. منابع خوب کلسیم شامل شیر بدون سرشیر و ماست هستند و ویتامینD در شیر و ماهی آزاد یا همان سالمون است.
مصرف نوشابه و كافئين از چه زماني ممنوع است؟
تحقیقات نشان میدهد مصرف زیاد کافئین میتواند توانایی جذب آهن که به میزان زیادی از آن در طول دوران بارداری نیاز دارید را کم کرده و خطر مرده به دنیا آوردن نوزاد را افزایش دهد.
بنابراین عادت مصرف قهوه، چای و کولا را ترك كنيد. شاید بخواهید با نوشیدنیهای بدون کافئین یا نیمه کافئین شروع کنید. اگر واقعا به آن اعتیاد دارید، سعی کنید روزی یک فنجان کم کنید.
اغلب کارشناسان فکر میکنند این مقدار سالمتر است. به محض اینکه به زندگی بدون قهوه یا با قهوه کم عادت کردید متوجه میشوید که شیر داغ با شربت دلخواهتان جایگزین بسیار خوبی برای قهوه بوده و کلسیم آن چقدر برای بدنتان مفید است.
هرچه زودتر بهتر! دستكم از يك ماه قبل. بهترین نوشیدنی که بدن را سیراب نگه میدارد، همان آب است. قهوه و چای تنها در حد متوسط قابل قبول هستند.
پيشگيري از ديابت بارداري
مهمترين كار، آغاز بارداري با يك وزن مناسب است. مادران چاق قبل از اقدام به بارداري بايد وزن خود را زير نظر متخصص تغذيه كم كنند. همچنين در طول بارداري از نظر سرعت وزن گيري بايد زير نظر متخصص تغذيه باشند.
وزن ايدهآل براي شروع بارداري
وزن بسیار زیاد یا کم میتواند در چرخههاي عادت ماهانه تداخل ایجاد كند و به هم ریختگی یا توقف آن را سبب شود. وزن ايدهآل براي افراد در سنين مختلف و قد فرق ميكند. وزن ايدهآل منفردي وجود ندارد كه معرفي كنيم. خانمهايي كه اضافه وزن دارند بهتر است با متخصص تغذيه مشورت كنند.
موارد تغذيهاي قابل توصيه به خانمهايي كه اضافه وزن دارند
شايد هيچ چيزي به اندازه وضعيت بدني در آغاز بارداري، براي خانمهايي كه قصد بارداري دارند، در سلامت جنين اهميت نداشته باشد. فعاليتهاي بدني سبك و متوسط مانند پيادهروي را تا جايي كه ميتوانيد افزايش دهيد.
از آنجا كه نياز افراد با هم فرق ميكند نميتوان توصيه كلي كرد جز اينكه غذاهاي سالم بخوريد، غذاهاي سرخ كرده كمتر بخوريد و مصرف ميوه و سبزيجات را افزايش دهيد.
راهكارهاي تغذيهاي پيشنهادي براي كنترل پرفشاري يا كمفشاري در دوران قبل بارداري
به منظور كنترل پرفشاري يا كم فشاري بهترين راه كاهش وزن، مصرف نكردن غذاهاي سرخ كرده، فست فود، روغن جامد و نمك است. ضمن آنكه بهتر است مصرف ميوهها و سبزيها را افزايش دهيد.
در اولین ویزیت متخصص زنان، فشار خون شما اندازه گرفته میشود تا مشخص شود در چه حدی است. در صورت بالابودن فشار خون، پزشك توصیههای لازم را برایتان انجام میدهد.
زنان بارداری كه مبتلا به فشار خون بالا هستند، ممكن است به بیماری پرهاكلامسی یا فشار خون حاملگی مبتلا شوند. بنابراین خوب است قبل از تصمیم به باردارشدن، برای چكاپ نزد پزشك بروید و مشكل فشار خون خود را برطرف یا حداقل آن را كنترل كنید.